История создания НИИ ФПМ

Атчабаров Бахия Атчабарұлы

2Атчабаров Бахия Атчабарұлы 1919 жылы 1 қыркүйекте Семей губерниясы (қазіргі Қазақстан Республикасы Қарағанды облысы) Қарқаралы ауданы Беркқара болысының No1 ауылында, Қарақуыс ауданында дүниеге келген.

  • 1942 жылы Алматы мемлекеттік медицина институтын бітірді.
  • 1942-1946 жылдары Кеңес әскері қатарында қызмет етті (аға дәрігер – танк және жаяу әскер полктарының санитарлық қызметінің бастығы).
  • 1946-1950 жылдары – Қазақ КСР Ғылым академиясының аспиранты,
  • 1950-1951 жж – кіші ғылыми қызметкер, аға ғылыми қызметкер, бөлім меңгерушісі, Қазақ КСР Ғылым академиясының аймақтық патология институты директорының орынбасары,
  • 1952-1984 жылдары – осы институттың директоры.
  • 1984-1996 – ғылыми кеңесші
  • 1996 ж. – Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігі Гигиена және кәсіптік аурулар ғылыми-зерттеу институтының құрметті директоры, содан кейін – Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігінің гигиена және эпидемиология ғылыми орталығының құрметті директоры.

Б.А. Атчабаров – Қазақ КСР-нің еңбек сіңірген дәрігері және медицина ғылымдарының докторы (1968), профессор (1969), Қазақ КСР Ғылым академиясының корреспонденті, Қазақстан Республикасы Ұлттық ғылым академиясының академигі (2004) және Қ.И.Сәтбаев атындағы сыйлықтың лауреаты.

Алматы медициналық институтының ең ежелгі түлектерінің бірі Б.Атчабаровтың мансап жолы 1942 жылы Кеңес армиясындағы танк және жаяу әскер полктарының санитарлық қызметінің бастығы болып басталды.

1950 жылы аспирантураны бітірді; мансабын Өңірлік патология ғылыми-зерттеу институтының кіші ғылыми қызметкері ретінде жалғастырды және 1952 жылы оны тұрақты басқарып, 32 жасында институт директоры болып тағайындалды. Баия Атчабарұлының басшылығымен келесі ғылыми бағыттар:

  • Түсті металдар, фосфор және минералды тыңайтқыштар өндірісіндегі және мұнай өндірісіндегі кәсіптік патология;
  • Еңбек, тамақтану, әлеуметтік және радиациялық гигиена;
  • Денсаулық сақтау ұйымдары;
  • Жүйке жүйесінің патофизиологиясы;
  • Эпидемиология;
  • Q безгегі, лептоспироз, бруцеллез, туберкулез және эндемиялық зоб клиникасы;
  • Аллергология;
  • Өнеркәсіптік токсикология.

Цереброспинальды сұйықтықтың динамикасы мен бас сүйек ішілік қысымының физиологиясы мен патофизиологиясы, олардың пайда болуы мен реттелуінің анатомиялық-физиологиялық механизмдері іргелі ғылыми зерттеулерге жатады. Жануарлар организміндегі химиялық заттардың жалпы уытты әсерінің патогенезі, оның мақсаты – тотығу фосфорлануы, митохондриялардағы «өмірдің алтын энергетикалық механизмі» деп аталады, бұзылуы АТФ жетіспеушілігіне әкеледі.

Ол 1957-1960 жж. Осы ғылыми экспедицияның бірінші жетекшісі болған Семей ядролық аймағына іргелес аумақтарда тұратын адамдардың денсаулығына радиоактивті қалдықтардың жойқын әсерін дәлелдеу үшін баға жетпес үлес қосты.

220-дан астам ғылыми жұмыстың, оның ішінде 11 монографияның авторы. Оның редакторлығымен 40-тан астам ғылыми еңбектер мен монографиялар жинағы жарық көрді. Б.А.Атчабаровтың жетекшілігімен 15 докторлық және 34 кандидаттық диссертация қорғалды.

Поисковые слова:

kaznmu

Пікір үстеу